Thuê bao quần áo, thuê bao máy tính, Twitter cũng tung ra thuê bao sử dụng. Mô hình thuê bao (subscription) đang lên ngôi. Liệu Google Search có theo gót?

Không có công ty nào làm cả ngành marketing thay đổi một cách lớn lao như Google. Kể từ năm 1997, Google đã thay đổi vĩnh viễn cách thông tin luân chuyển trên internet - đến nay vẫn tiếp tục kiểm soát hơn 90% các truy vấn tìm kiếm mạng.

Bộ máy tìm kiếm của Google song hành theo từng bước phát triển của môi trường mạng, mà ở đó nó là công cụ thu thập dữ liệu các trang web, lập chỉ mục các trang, thu thập dữ liệu tìm kiếm và xây dựng hồ sơ khách hàng để bán cho các nhà quảng cáo.

Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu Google tính phí công cụ tìm kiếm của mình? Đổi lại, người dùng sẽ nhận được các tính năng mới và không có quảng cáo? Liệu điều đó có hợp lý không?

Ít nhất có một nhóm cựu kỹ sư của Google nghĩ rằng nên có thuê bao tìm kiếm. Vì vậy, họ đang xây dựng một bộ máy tìm kiếm “tốt như Google”, không có quảng cáo, không theo dõi người dùng, bảo vệ quyền riêng tư, nhưng tính phí thuê bao. Dịch vụ này có tên là Neeva.

Quan điểm của công ty là người dùng cần trả tiền để truy vấn một số thông tin được bảo mật cũng như một trải nghiệm tìm kiếm được cá nhân hoá, và trên hết: phục vụ chính người dùng.

Đối lập với quan điểm trên, Google bản chất là một công ty quảng cáo. Công cụ tìm kiếm của Google có xu hướng coi nhẹ giá trị cho người dùng trong khi ngày càng ưu tiên tăng giá trị cho nhà quảng cáo. Và tất nhiên, theo thời gian, sản phẩm ngày càng trở nên trái ngược với lợi ích của những người sử dụng.

Bản chất của bộ máy tìm kiếm Google có sự khác biệt khi mọi truy vấn đều bị kiểm soát phần nào bởi các trang web thông qua các chiến lược SEO - Google đơn giản chỉ cung cấp công nghệ lập chỉ mục và áp dụng công thức để xếp hạng các trang, đây được cho là thành tựu lớn nhất về tính khả dụng của thông tin trong lịch sử.

Nhưng ai là người quyết định kết quả tốt nhất cho một truy vấn? Điều đó được xác định bởi người dùng và trải nghiệm tìm kiếm của họ. Nhưng vấn đề ở đây là điều này lại tối ưu hóa theo hướng có lợi cho doanh nghiệp thay vì người dùng.

Một ví dụ thú vị là khi bạn tìm kiếm một căn bệnh, những gì bạn có xu hướng nhận được trên kết quả là các blog y tế làm SEO tốt nhất, chứ không phải những blog có thông tin thực tế và phù hợp nhất.

Tất nhiên là mức độ phổ biến của nội dung (traffic) là một yếu tố quan trọng, nhưng Google cũng xem xét những thứ như liên kết ngược, trải nghiệm người dùng trên đa nền tảng và các yếu tố khác trong cách xếp hạng trang web. Toàn bộ hệ thống vận hành theo nhiều phương pháp phức tạp, nhưng Google có thừa chuyên môn và công nghệ để vận hành bộ máy đó và gây khó dễ cho các công ty cạnh tranh, ví dụ như Neeva.

Nhưng vấn đề ở đây là, một sản phẩm kinh doanh theo hình thức đăng ký có tính phí - mặc dù nó có thể cung cấp một trải nghiệm được tối ưu cho người dùng - lại không có ý nghĩa gì về mặt thương mại.

Thử tính nhanh: Ước tính có khoảng 1,6 tỷ người tìm kiếm trên Google 3 - 4 lần mỗi ngày. Nếu Google ra mắt chương trình tính phí 5 USD hằng tháng, 1% người dùng đăng ký trên toàn thế giới sẽ tương đương với khoảng 700 triệu đô la doanh thu. Quá bé nhỏ so với doanh thu quảng cáo của hãng trong năm 2020.

Bộ máy tìm kiếm của Google là một trong những ví dụ điển hình về một sản phẩm tư nhân trở nên không thể thiếu với công chúng. Rất nhiều tình huống sống còn phụ thuộc vào các kết quả mà Google trả về - hàng tỷ người trên thế giới dựa vào nó mỗi ngày.

Vì vậy, việc tạo ra một sản phẩm tìm kiếm có tính phí - mặc dù cho phép người dùng đảm bảo quyền riêng tư - nhưng không phải ai cũng sẵn sàng trả tiền khi họ đã quen (và vẫn tiếp tục) dùng tính năng miễn phí của Google - đánh đổi bằng một vài thông tin cá nhân bị thu thập.

Một tác động khác của Google là các ngành công nghiệp nhỏ được tạo ra xung quanh nó, như ngành công nghiệp SEO hiện trị giá hơn 80 tỷ USD, tạo ra việc làm hoàn toàn mới trong các lĩnh vực hoàn toàn mới để giải quyết các vấn đề kinh doanh chưa tồn tại cho đến gần đây. Trong những ngày đầu, SEO là một chiến lược phối hợp từng công cụ tìm kiếm khác nhau để giúp các công ty nâng cao vị trí xếp hạng trong từng công cụ đó. Bây giờ, nhắc đến SEO thì người ta chỉ nghĩ cách “chiến thắng” trên trang tìm kiếm của Google. Và đó là một vấn đề.

Khi các công ty mới như Neeva tìm ra cách kiếm tiền và đạt được tầm ảnh hưởng trên quy mô toàn cầu, sẽ có những công việc mới để tối ưu hóa trên từng công cụ tìm kiếm này.

Nhưng có lẽ Google vẫn sẽ còn hoạt động khi điều đó xảy ra, người dùng vẫn tìm kiếm trên đó mỗi ngày, và các nhà làm marketing vẫn không thể thoát khỏi cỗ máy truy vấn khổng lồ. Chừng đó, Google vẫn sẽ không màng tới mô hình tính phí người dùng.

Theo Diễn đàn Doanh nghiệp (- PV Quân Bảo)