Nhà ở là quyền cơ bản của mỗi người, không dành riêng cho bất kỳ tầng lớp nào. Một Quỹ Nhà ở thực sự hiệu quả phải là nơi đảm bảo sự công bằng tuyệt đối, minh bạch trong quản lý và hỗ trợ đúng người, đúng nhu cầu. Đó không phải là đặc quyền, mà là trách nhiệm đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau trên hành trình an cư, lập nghiệp.

Nhà ở là một trong những nhu cầu cơ bản nhất của con người và là yếu tố quan trọng để đảm bảo sự phát triển ổn định, bền vững của mỗi gia đình và cả xã hội. Chính vì vậy, việc phát triển nhà ở xã hội tại Việt Nam luôn được chú trọng thông qua các quy định pháp luật như Luật Nhà ở 2014, Nghị định số 100/2015/NĐ-CP và Nghị định số 49/2021/NĐ-CP. Các văn bản này đặt nền móng pháp lý cho việc hình thành và vận hành các Quỹ Nhà ở với mục tiêu đảm bảo mọi người dân, đặc biệt là những người có thu nhập thấp, đều có cơ hội tiếp cận nhà ở ổn định. Tuy nhiên, để quỹ này thực sự trở thành công cụ đảm bảo công bằng và không để bất kỳ ai bị bỏ lại phía sau, việc vận hành cần tuân thủ chặt chẽ các nguyên tắc minh bạch, hiệu quả và không phân biệt đối xử.

Ảnh minh họa

Quỹ Nhà ở được thành lập với mục đích hỗ trợ các nhóm yếu thế về tài chính trong việc tiếp cận nhà ở xã hội. Những nhóm đối tượng được ưu tiên bao gồm người có thu nhập thấp, công nhân tại các khu công nghiệp, người lao động tự do, cán bộ công chức viên chức chưa có nhà ở ổn định, và cả các gia đình trẻ đang gặp khó khăn về tài chính. Đặc điểm chung của quỹ là hoạt động không vì lợi nhuận, với nguồn vốn chủ yếu từ ngân sách nhà nước và các nguồn lực xã hội khác, nhằm giảm gánh nặng tài chính và tạo cơ hội an cư cho người dân. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất là làm thế nào để quỹ thực sự phục vụ đúng đối tượng, đúng mục tiêu mà không tạo ra sự bất công trong phân bổ nguồn lực.

Trước hết, sự công bằng phải được đặt làm nguyên tắc cốt lõi trong vận hành quỹ. Việc ưu tiên hỗ trợ cần dựa trên các tiêu chí khách quan như mức thu nhập, điều kiện sống hiện tại, và khả năng tự túc tài chính của từng cá nhân hoặc hộ gia đình. Điều này sẽ đảm bảo rằng nguồn vốn của quỹ được sử dụng để hỗ trợ những người thực sự cần thiết nhất. Nhà ở không phải là đặc quyền của một nhóm nào, mà phải là quyền lợi của tất cả mọi người. Vì vậy, không nên có sự ưu tiên dựa trên nghề nghiệp, địa vị xã hội hay bất kỳ yếu tố nào khác không liên quan đến nhu cầu thực tế.

Minh bạch cũng là một yếu tố không thể thiếu để đảm bảo sự công bằng. Toàn bộ quy trình xét duyệt từ tiêu chí, cách thức đăng ký, đến danh sách các cá nhân và tổ chức được thụ hưởng cần được công khai rõ ràng và dễ tiếp cận. Minh bạch không chỉ giúp người dân tin tưởng vào chính sách mà còn ngăn ngừa tình trạng lạm dụng hay phân bổ sai mục đích. Đồng thời, việc giám sát chặt chẽ bởi các tổ chức độc lập và sự tham gia của người dân sẽ tạo ra một cơ chế kiểm soát hiệu quả, đảm bảo rằng quỹ hoạt động đúng hướng.

Hiệu quả là thước đo quan trọng cho sự thành công của quỹ nhà ở. Một quỹ nhà ở được vận hành hiệu quả không chỉ giải quyết nhu cầu nhà ở hiện tại mà còn tạo ra tác động tích cực lâu dài cho xã hội. Các khoản vay ưu đãi từ quỹ cần được thiết kế linh hoạt để phù hợp với khả năng chi trả của từng nhóm đối tượng, đồng thời đi kèm với cam kết rõ ràng về việc sử dụng đúng mục đích. Điều này sẽ giúp tránh tình trạng mua bán, trục lợi từ các chính sách hỗ trợ, đồng thời tăng khả năng tái sử dụng nguồn vốn cho những người cần thiết tiếp theo.

Ngoài ra, quỹ nhà ở cần đảm bảo tính bền vững thông qua việc huy động các nguồn lực xã hội. Sự tham gia của các tổ chức tín dụng, doanh nghiệp tư nhân, và các tổ chức quốc tế không chỉ giúp tăng nguồn lực cho quỹ mà còn thúc đẩy sự phát triển của các dự án nhà ở xã hội. Điều này không chỉ góp phần giải quyết vấn đề nhà ở mà còn tạo động lực cho tăng trưởng kinh tế và cải thiện hạ tầng đô thị.

Một quỹ nhà ở thực sự thành công là quỹ không để ai bị bỏ lại phía sau. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý nhà nước, chính quyền địa phương và các tổ chức liên quan. Quan trọng hơn, đó là sự cam kết từ tất cả các bên trong việc đặt lợi ích cộng đồng lên hàng đầu. Nhà ở không chỉ là một nhu cầu cơ bản, mà còn là nền tảng để xây dựng một xã hội công bằng, văn minh và phát triển bền vững. Chính sách nhà ở xã hội, nếu được thực hiện đúng cách, sẽ không chỉ là giải pháp ngắn hạn cho những vấn đề hiện tại, mà còn là di sản để lại cho các thế hệ tương lai.

Luật sư Trương Anh Tú

Chủ tịch TAT LAW FIRM