Hơn 100.000 m³ cát tràn vào làng: Giải pháp xử lý tài sản hình thành do thiên tai

(Theo Báo Tiền Phong – ngày 16/11/2025)

Luật sư Trương Anh Tú – Chủ tịch TAT Law Firm, Ủy viên Thường vụ Trung ương Hội Kinh tế Môi trường Việt Nam, cho biết: Sự kiện cát vàng tràn vào thôn Làng Chút (xã Văn Bàn, Lào Cai) sau đợt mưa lũ tháng 10 vừa qua là ví dụ điển hình cho việc xử lý tài sản hình thành từ thiên tai. Việc xử lý cần vừa bảo đảm quyền lợi hợp pháp của người dân, vừa tuân thủ nguyên tắc qản lý tài nguyên khoáng sản của Nhà nước.

1. Tài sản hình thành do thiên tai – khoảng trống pháp lý

Lũ mang đến cát – tài nguyên có giá trị – nhưng người dân chịu thiệt hại trước tiên: ruộng bị chôn, lối đi bị lấp, đời sống đảo lộn. Dù giá trị ước tính từ đấu giá cát lên tới 20-30 tỷ đồng, nhưng sinh kế, môi trường và ký ức của cộng đồng không thể đo bằng tiền.

Luật sư Trương Anh Tú cho rằng: “Thiên tai có thể lấy đi, nhưng cũng có thể để lại. Khi lớp cát vàng xuất hiện trên đất của người dân, họ phải được coi là chủ thể bị ảnh hưởng và có quyền tham gia vào quá trình quyết định.”

Hiện pháp luật chưa có quy định rõ ràng về "tài sản hình thành do thiên tai", đây là khoảng trống cần bổ sung trong Luật Khoáng sản và Luật Phòng chống thiên tai.

Luật sư Trương Anh Tú, Chủ tịch TAT Law Firm, Ủy viên Thường vụ Trung ương Hội Kinh tế Môi trường Việt Nam.

2. Nguyên tắc quản lý tài nguyên và quyền lợi người dân

- Tài nguyên khoáng sản thuộc sở hữu toàn dân, Nhà nước thống nhất quản lý theo Hiến pháp và Luật Địa chất – Khoáng sản.

- Nguyên tắc "Hài hòa lợi ích Nhà nước - doanh nghiệp - người dân" vẫn chưa vận hành đầy đủ.

- Luật Khoáng sản 2024 quy định rõ: bảo đảm lợi ích cho cá nhân, tổ chức và cộng đồng địa phương nơi có tài nguyên.

Luật sư Trương Anh Tú cho rằng, người dân phải được tham gia vào quá trình quyết định khai thác và hưởng lợi từ tài nguyên hình thành sau thiên tai.

3. Giải pháp xử lý hài hòa

Luật sư Trương Anh Tú đề xuất ba nguyên tắc ứng xử:

- Chia sẻ lợi ích công bằng và minh bạch: Khi phát hiện tài nguyên từ thiên tai, xác lập tỷ lệ chia sẻ hợp lý giữa người dân, địa phương và Nhà nước, tương xứng với thiệt hại chịu đựng.

- Tái thiết cộng đồng trước khai thác: Ưu tiên khắc phục hậu quả thiên tai, san gạt, phục hồi đất, tái tạo sinh kế và hạ tầng trước khi thực hiện đấu giá hay cấp phép khai thác.

- Đối thoại ba bên: Nhà nước – doanh nghiệp – người dân: Đối thoại để thống nhất nguyên tắc: khai thác tài nguyên phải đi cùng phục hồi và bảo vệ lợi ích cộng đồng.

“Phức tạp hơn một chút thủ tục, nhưng khi người dân được lắng nghe, tranh chấp giảm, chi phí xã hội thấp và quản lý trở nên thông minh hơn,” – Luật sư Trương Anh Tú nhấn mạnh.

Lượng lớn cát vàng tràn vào thôn Làng Chút, xã Văn Bàn sau bão lũ.

4. Kết luận

Việc xử lý tài sản hình thành do thiên tai cần đảm bảo minh bạch, công bằng và bảo vệ quyền lợi cộng đồng. Người dân phải được tham gia vào quá trình quyết định khai thác, hưởng lợi hợp lý và được bảo vệ trước những rủi ro phát sinh.

TAT Law Firm cam kết đồng hành, tư vấn pháp lý toàn diện, giúp cơ quan quản lý và người dân xác lập phương án xử lý phù hợp, tuân thủ pháp luật và giảm thiểu rủi ro. Mục tiêu cuối cùng là biến nguồn tài nguyên “bất đắc dĩ” thành giá trị bền vững, nhưng vẫn bảo đảm sự công bằng và phục hồi sinh kế cho người dân.

📚 Nguồn tham khảo: Báo Tiền Phong – “Hơn 100.000 m3 cát tràn vào làng: Chuyên gia đề xuất cơ chế xử lý 'tài sản hình thành do thiên tai'”, tháng 11/2025.

Liên hệ tư vấn:  Hà Nội | TP. Hồ Chí Minh | Khánh Hòa

 Hotline: 0848.009.668

 Website: www.tatlawfirm.com

 Email: truonganhtulawfirm@gmail.com