Thương vụ thâu tóm SABECO với giá gần 5 tỷ USD từng được ThaiBev kỳ vọng sẽ mở ra cơ hội chiếm lĩnh thị trường bia Việt Nam. Tuy nhiên, chỉ sau vài năm, giá trị cổ phiếu giảm mạnh và sự thiếu sót trong dự báo chính sách đã biến khoản đầu tư này trở thành một thất bại đáng tiếc. Thương vụ SABECO không chỉ là bài học về việc đánh giá sai tầm nhìn chiến lược mà còn nhấn mạnh vai trò quan trọng của luật sư trong việc tư vấn và quản trị rủi ro chính sách cho các thương vụ M&A.

Sự Sụp Đổ Của Một Thương Vụ M&A Đình Đám

Cuối năm 2017, ThaiBev chi 4,8 tỷ USD để mua lại 53,59% cổ phần của SABECO từ Bộ Công Thương Việt Nam. Đây được xem là một trong những thương vụ M&A lớn nhất Đông Nam Á, đánh dấu tham vọng của tập đoàn Thái Lan trong việc mở rộng thị phần tại thị trường bia Việt Nam. Mức giá 320.000 đồng/cổ phiếu mà ThaiBev chi trả lúc bấy giờ được đánh giá là cao ngất ngưởng so với tình hình thị trường, thể hiện sự kỳ vọng vào tiềm năng tăng trưởng của SABECO.

Tuy nhiên, chỉ sau một năm, hàng loạt những khó khăn và biến động bắt đầu xuất hiện. Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia và Nghị định 100/2019/NĐ-CP được ban hành, tạo ra những quy định nghiêm ngặt về việc tiêu thụ và quảng cáo bia rượu. Những biện pháp này, bao gồm việc cấm bán rượu bia sau 22h và xử phạt nặng nề đối với hành vi vi phạm nồng độ cồn khi tham gia giao thông, đã khiến nhu cầu tiêu thụ bia tại Việt Nam giảm sút nghiêm trọng. Doanh thu và lợi nhuận của SABECO nhanh chóng lao dốc, kéo theo đó là sự sụt giảm mạnh mẽ của giá cổ phiếu từ mức đỉnh 320.000 đồng xuống dưới 60.000 đồng/cổ phiếu, tương đương mức giảm hơn 80%.

Khoản lỗ tạm thời 3,5 tỷ USD đã khiến thương vụ này trở thành một thất bại lớn đối với ThaiBev. Đây không chỉ là sự mất mát về tài chính mà còn là một đòn giáng mạnh vào uy tín và chiến lược của tập đoàn. Nguyên nhân sâu xa của thất bại này chính là việc ThaiBev đã đánh giá sai tầm nhìn chiến lược và không lường trước được những rủi ro từ sự thay đổi của chính sách pháp luật.

Vai Trò Của Luật Sư Trong Các Thương Vụ M&A

Trong bối cảnh đầy biến động của thị trường và sự thay đổi nhanh chóng của chính sách pháp luật, vai trò của luật sư trong các thương vụ M&A trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Thương vụ SABECO là một ví dụ điển hình cho thấy sự thiếu vắng những tư vấn pháp lý đúng đắn và kịp thời có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng.

Các luật sư không chỉ đơn thuần hỗ trợ trong quá trình đàm phán và soạn thảo hợp đồng, mà còn phải đóng vai trò là những người cố vấn chiến lược, giúp nhà đầu tư hiểu rõ về bối cảnh pháp lý và dự báo những thay đổi chính sách có thể xảy ra. Trong trường hợp của SABECO, nếu các luật sư đã có thể nhận diện sớm các rủi ro từ Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia và Nghị định 100, ThaiBev có thể đã có những kế hoạch dự phòng và điều chỉnh chiến lược đầu tư kịp thời, giảm thiểu được những tổn thất nặng nề.

Bài Học Rút Ra Từ Thương Vụ SABECO

Thương vụ thâu tóm SABECO để lại nhiều bài học đắt giá cho các nhà đầu tư, đặc biệt là trong việc đánh giá tầm nhìn chiến lược và quản trị rủi ro chính sách. Đầu tiên, việc đánh giá kỹ lưỡng môi trường pháp lý là yếu tố tiên quyết trước khi quyết định đầu tư. Các luật sư cần phải hỗ trợ nhà đầu tư không chỉ hiểu rõ các quy định hiện hành mà còn phải dự báo được những thay đổi tiềm ẩn trong tương lai có thể ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Thứ hai, trong các thương vụ M&A lớn, sự hợp tác chặt chẽ giữa đội ngũ quản lý và các chuyên gia pháp lý là vô cùng quan trọng. Luật sư không chỉ dừng lại ở vai trò tư vấn pháp lý mà còn phải là người đưa ra những khuyến nghị chiến lược, giúp doanh nghiệp có cái nhìn toàn diện và rõ ràng hơn về bức tranh đầu tư.

Cuối cùng, việc xây dựng một chiến lược quản trị rủi ro hiệu quả, bao gồm cả việc ứng phó với các rủi ro chính sách, là điều cần thiết để đảm bảo sự thành công bền vững cho bất kỳ thương vụ M&A nào. Các nhà đầu tư cần phải luôn có những kịch bản dự phòng và chuẩn bị sẵn sàng cho những thay đổi bất ngờ từ môi trường pháp lý và thị trường.

Thương vụ thâu tóm SABECO của ThaiBev không chỉ là một thất bại lớn về tài chính mà còn là một lời cảnh tỉnh cho các nhà đầu tư về tầm quan trọng của việc quản trị rủi ro chính sách và vai trò không thể thiếu của luật sư trong các thương vụ M&A. Để đạt được thành công, cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, tầm nhìn chiến lược dài hạn và sự hỗ trợ toàn diện từ đội ngũ pháp lý. Các luật sư, với kiến thức chuyên sâu và khả năng dự báo rủi ro, sẽ là những người đồng hành đáng tin cậy giúp doanh nghiệp vượt qua những thách thức và đạt được mục tiêu đề ra. Thương vụ SABECO chính là bài học đắt giá về sự phối hợp chặt chẽ giữa chiến lược kinh doanh và tư vấn pháp lý, một yếu tố quyết định đến sự thành bại trong mọi thương vụ M&A.

Luật sư Trương Anh Tú (Chủ tịch TAT LAW FIRM)