(LSVN) - Một thương hiệu có thể bắt đầu từ gian bếp nhỏ, xưởng thủ công, hay cánh đồng lúa nơi quê nhà. Nhưng khi nó bước ra thế giới, vượt qua rào cản thị trường và được quốc tế công nhận, thương hiệu ấy không còn là tài sản của riêng một doanh nghiệp. Nó trở thành biểu tượng của danh dự, trí tuệ và năng lực cạnh tranh của cả một dân tộc. Và khi thương hiệu bị đánh cắp – dù chỉ là một tên gọi – thì mất mát không chỉ thuộc về pháp lý, mà còn là cú sụp đổ về vị thế, hình ảnh và lòng tin quốc gia.

Gạo ST25 là một minh chứng điển hình. Là sản phẩm được vinh danh “ngon nhất thế giới”, ST25 đã bị doanh nghiệp nước ngoài đăng ký trước tại Mỹ (sau này đã được đòi lại). Câu chuyện không còn nằm trong phạm vi một hộ nông dân hay một doanh nghiệp tư nhân, mà đã vượt lên thành vấn đề chính sách – khi danh dự nông nghiệp Việt Nam đối mặt nguy cơ mất trắng chỉ vì không đăng ký thương hiệu quốc tế kịp thời.

Tình trạng này không đơn độc. Thuốc lá Vinataba, cafe Trung Nguyên, nước mắm Phú Quốc, gạo Nàng Hương… hay gần đây là thương hiệu bảo vệ Long Hải – đều từng là nạn nhân của hiện tượng “copycat”: đạo nhái tên gọi, tạo lập doanh nghiệp tương tự, gây nhầm lẫn thị trường và đánh cắp uy tín. Các vụ việc ấy không chỉ là rủi ro riêng lẻ, mà cho thấy khoảng trống thể chế trong bảo vệ tài sản vô hình – nơi mà sáng tạo có thể bị người khác đăng ký trước, còn người sáng lập phải đi đòi lại chính mình.

Trong kỷ nguyên đổi mới sáng tạo, sức mạnh của một quốc gia không chỉ đo bằng GDP, mà còn nằm ở giá trị thương hiệu, năng lực sở hữu trí tuệ và vị thế biểu tượng trên thị trường toàn cầu. Một quốc gia có thể đầu tư hàng tỉ USD cho nghiên cứu và sản xuất, nhưng nếu không có cơ chế bảo vệ thương hiệu hiệu quả, thì mọi giá trị sáng tạo đều có thể bị xâm phạm hoặc “chuyển nhượng bất đắc dĩ” thông qua các kẽ hở pháp lý.

Chiều 26/8, tại TP. Hồ Chí Minh, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp cùng Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp, Tạp chí Sở hữu trí tuệ và Sáng tạo và Công ty TAT Law Firm tổ chức diễn đàn: “Hoàn thiện chính sách tài sản trí tuệ - Động lực cho doanh nghiệp đổi mới sáng tạo”.

Luật pháp Việt Nam đã có bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện hệ thống sở hữu trí tuệ. Tuy nhiên, thực tiễn vẫn tồn tại ba nút thắt lớn.

Thứ nhất, thiếu cơ chế phản ứng nhanh.Nhiều doanh nghiệp biết mình bị xâm phạm thương hiệu nhưng không kịp đăng ký, không có lệnh tạm thời, không được xử lý khẩn cấp – dẫn đến mất cơ hội “cắt đứt vi phạm ngay từ đầu”.

Thứ hai, thiếu công cụ răn đe mạnh.Cơ chế bồi thường thiệt hại còn mang tính tượng trưng, chưa đủ sức ngăn chặn vi phạm có hệ thống. Trong khi đó, mô hình “vi phạm rồi nộp phạt” vẫn đang âm thầm sinh lợi cho những doanh nghiệp không chính danh.

Thứ ba, thiếu hỗ trợ chiến lược cho doanh nghiệp nhỏ và startup – nhóm chủ thể chiếm đa số nhưng yếu thế. Họ không chỉ thiếu tiền thuê luật sư, mà còn thiếu hiểu biết về đăng ký quốc tế, phân loại nhãn hiệu, bảo hộ đa vùng. Nếu không được hỗ trợ từ sớm, chính những hạt giống sáng tạo này sẽ bị nhổ rễ khi chưa kịp nở hoa.

Trong bối cảnh đó, bảo vệ thương hiệu không chỉ là câu chuyện pháp lý, mà là bài toán về thể chế phát triển. Một nền kinh tế muốn đi xa cần có lá chắn vững chắc cho tài sản vô hình. Và điều đáng lo ngại là: chúng ta đang để những thương hiệu giàu tiềm năng trượt khỏi tay, chỉ vì chậm một bước trên trận địa pháp lý toàn cầu.

ThS. Nguyễn Thanh Bình, Phó Chủ tịch Hội Sáng chế Việt Nam từng phát biểu tại Diễn đàn chính sách do TAT Law Firm phối hợp tổ chức: “Đạo nhái thương hiệu không còn là tranh chấp dân sự riêng lẻ, mà đã trở thành vấn đề chính sách công. Nó đe dọa niềm tin vào pháp luật, méo mó thị trường và kìm hãm động lực sáng tạo.”

Chính vì vậy, cần phải nhìn nhận thương hiệu như một phần của “chủ quyền mềm” quốc gia. Mỗi thương hiệu được bảo vệ tốt sẽ tạo ra niềm tin cho doanh nghiệp, uy tín cho hệ thống và vị thế cho quốc gia trên bản đồ kinh tế toàn cầu. Nếu chúng ta không có một cơ chế pháp lý đủ nhanh – đủ mạnh – đủ hiệu quả, thì sẽ có thêm nhiều ST25, nhiều Long Hải, nhiều Phú Quốc… bị đánh mất, không phải vì chất lượng kém, mà vì không kịp thời tự vệ.

Sứ mệnh bảo vệ thương hiệu – bảo vệ tài sản vô hình – vì thế không chỉ thuộc về doanh nghiệp. Đó là trách nhiệm chính trị của thể chế. Và Diễn đàn số 2 sắp diễn ra là cơ hội quan trọng để cùng nhau kiến tạo một hành lang pháp lý mới – nơi sáng tạo không bị đánh cắp, và thương hiệu Việt không còn mong manh giữa thị trường toàn cầu khốc liệt.

DIỄN ĐÀN: THỂ CHẾ HÓA ĐỔI MỚI SÁNG TẠO – BẢO VỆ TÀI SẢN VÔ HÌNH THEO TINH THẦN NGHỊ QUYẾT 68-NQ/TW

Diễn ra vào 08:00 – Thứ Năm, ngày 11/9/2025, tại Hội trường tầng VCCI – Số 9 Đào Duy Anh, Đống Đa, Hà Nội.

Sự kiện do TAT Law Firm khởi xướng, phối hợp cùng Tạp chí Luật sư Việt Nam tổ chức, dưới sự bảo trợ của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI).

Diễn đàn quy tụ các chuyên gia đầu ngành, đại diện doanh nghiệp, cơ quan quản lý và giới truyền thông để:

Thảo luận thực trạng xâm phạm thương hiệu, SHTT Việt, Đánh giá hiệu lực các thiết chế pháp lý mới, đặc biệt là Tòa chuyên trách Sở hữu trí tuệ.Đề xuất giải pháp thể chế, cơ chế bảo vệ tài sản vô hình phù hợp với tinh thần Nghị quyết 68-NQ/TW.Trân trọng kính mời Quý độc giả, doanh nghiệp và chuyên gia quan tâm cùng tham dự hoặc theo dõi trực tuyến trên Fanpage TAT Law Firm để góp tiếng nói xây dựng một thể chế pháp lý minh bạch, hiện đại, bảo vệ thương hiệu Việt bền vững.

NGHỊ QUYẾT 68 –NQ/TW NÓI GÌ VỀ BẢO VỆ TÀI SẢN TRÍ TUỆ?

Theo Nghị quyết 68-NQ/TW năm 2025, Bộ Chính trị quyết nghị nội dung phát triển kinh tế tư nhân. Theo đó, chỉ đạo: “2.2. Bảo đảm và bảo vệ hữu hiệu quyền sở hữu, quyền tự do kinh doanh, quyền tài sản, quyền cạnh tranh bình đẳng và bảo đảm thực thi hợp đồng của kinh tế tư nhân”, theo đó:

“ …

- Rà soát, hoàn thiện và thực thi hiệu quả quy định pháp luật về bảo vệ quyền sở hữu tài sản, trong đó có quyền sở hữu trí tuệ và tài sản vô hình; giảm thiểu rủi ro pháp lý. Có chính sách hỗ trợ định giá, bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ trong nước; hỗ trợ khuyến khích các doanh nghiệp tư nhân đăng ký quyền sở hữu trí tuệ ở nước ngoài và các tổ chức quốc tế. Có chế tài nghiêm khắc đối với hành vi vi phạm về sở hữu trí tuệ, nhất là vi phạm trên không gian thương mại điện tử. Bảo đảm thực hiện trực tuyến toàn trình thủ tục xác lập quyền sở hữu công nghiệp, cắt giảm tối đa thời gian thực hiện thủ tục yêu cầu cấp quyền sở hữu trí tuệ, bảo đảm phù hợp với thông lệ quốc tế.

…”.