Luật sư Trương Anh Tú cho rằng mỗi thương hiệu được bảo vệ thành công không chỉ là tài sản mà là một phần danh dự và sức mạnh của quốc gia. Chính vì vậy, luật pháp phải đủ mạnh để đứng về phía người sáng tạo.

Chia sẻ hành lang tại Diễn đàn "Hoàn thiện chính sách tài sản trí tuệ - Động lực cho doanh nghiệp đổi mới sáng tạo", Luật sư Trương Anh Tú – Chủ tịch TAT Law Firm, đại diện pháp lý của Công ty CP Nhựa Bình Minh – cho rằng từ câu chuyện riêng, Nhựa Bình Minh đã chuyển thành một lời cảnh tỉnh mang tính hệ thống, kêu gọi hoàn thiện cơ chế bảo vệ tài sản trí tuệ.

Theo Luật sư Tú, một quốc gia có thể đi lên nhờ sáng tạo nhưng cũng có thể chững lại nếu sáng tạo không được bảo vệ. Chính vì vậy, sở hữu trí tuệ chính là “lá chắn sinh tử” để doanh nghiệp trụ vững và nền kinh tế bứt phá trong kỷ nguyên sáng tạo. Thế nhưng, thống kê cho thấy chỉ riêng 6 tháng đầu năm 2025, cả nước có hơn 3.270 vụ vi phạm liên quan hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc và xâm phạm sở hữu trí tuệ bị xử lý, tức gần 20 vụ mỗi ngày. Đằng sau con số ấy là doanh nghiệp chân chính bị tổn thương, niềm tin người tiêu dùng bị bào mòn và sức cạnh tranh quốc gia bị thách thức nghiêm trọng. 

Luật sư Trương Anh Tú – Chủ tịch TAT Law Firm - cho rằng pháp luật về sở hữu trí tuệ không chỉ là hàng rào bảo vệ doanh nghiệp, mà còn là bệ phóng để Việt Nam vươn mình trong chuỗi giá trị toàn cầu.

“Xây dựng 1 thương hiệu cần 2 thập kỷ nhưng chỉ 2 tuần để bị đạo nhái. Nếu luật pháp không đủ mạnh, cơ chế không đủ nhanh thì 20 năm tâm huyết có thể tan biến trong chớp mắt. Chúng ta đã nghe câu chuyện Nhựa Bình Minh – một thương hiệu gần nửa thế kỷ, chỉ khác một chữ đã phải theo kiện nhiều năm. Đây không chỉ là một tranh chấp mà là lời cảnh báo: nếu cơ chế bảo vệ chậm chạp, ngay cả những thương hiệu tiên phong cũng có thể gục ngã”, Luật sư Trương Anh Tú phân tích.

Thực tế, tại các nước tiên tiến, tài sản trí tuệ được xem là “bảo vật quốc gia”, không chỉ khuyến khích mà còn bảo vệ sáng tạo đến cùng. Điển hình ở Mỹ, mức bồi thường liên quan đến vi phạm sở hữu trí tuệ lên tới hàng trăm triệu USD. Tại Singapore – một quốc gia nhỏ – nhưng nhờ khung pháp lý minh bạch, chế tài nghiêm khắc đã trở thành trung tâm khởi nghiệp hàng đầu châu Á.

Trong khi đó, các quy định pháp luật và chế tài xử lý về sở hữu trí tuệ ở nước ta hiện nay vẫn còn chưa đủ sức răn đe với 3 “nút thắt” cơ bản: giám định chậm, độc quyền, khiến doanh nghiệp bỏ lỡ “thời gian vàng”; chế tài nhẹ, khiến vi phạm bị coi như “chi phí kinh doanh”; phối hợp liên ngành thiếu chặt chẽ, xử lý thiếu tốc độ.

Từ đó, Luật sư Trương Anh Tú đã đưa ra 5 kiến nghị về các chính sách, giải pháp:

Thứ nhất, hoàn thiện Tòa chuyên trách về Sở hữu trí tuệ, với đội ngũ thẩm phán được đào tạo chuyên sâu.

Thứ 2, mở rộng cơ chế giám định độc lập, tránh độc quyền và kiểm soát đạo đức nghề nghiệp giám định viên. Đồng thời tăng cường giám sát lực lượng thực thi, tránh để những cá nhân yếu chuyên môn ảnh hưởng đến quyền lực pháp lý quốc gia.

Thứ 3, ban hành quy chuẩn đánh giá tổn thất phi vật chất (uy tín thương hiệu, niềm tin thị trường), thay vì chỉ đo lường bằng doanh thu.

Thứ 4, ứng dụng công nghệ số, blockchain, AI để bảo vệ thương hiệu.

Thứ 5, nâng cao nhận thức cộng đồng, để người tiêu dùng trở thành “lá chắn mềm” chống hàng giả.

“Chúng ta có thể đi chậm hơn trong nhiều lĩnh vực nhưng trong bảo vệ sáng tạo chúng ta không được phép đi sau. Không có sở hữu trí tuệ sẽ không có đổi mới sáng tạo, không có đổi mới sáng tạo sẽ không có tăng trưởng bền vững. Bảo vệ sở hữu trí tuệ chính là bảo vệ doanh nghiệp, thị trường công bằng và uy tín quốc gia.

Để những gì tôi cùng các chuyên gia đã chia sẻ tại diễn đàn "Hoàn thiện chính sách tài sản trí tuệ - Động lực cho doanh nghiệp đổi mới sáng tạo" không dừng ở khẩu hiệu, Ban Tổ chức sẽ tổng hợp toàn bộ ý kiến thành Kỷ yếu Diễn đàn, gửi tới các cơ quan Đảng, Nhà nước, bộ ngành và hiệp hội. Đây không chỉ là một báo cáo, mà là một cam kết hành động của chúng tôi hưởng ứng Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân”, Luật sư Trương Anh Tú – Chủ tịch TAT Law Firm – khẳng định.

Sở hữu trí tuệ là lĩnh vực duy nhất được phép độc quyền

Theo Luật sư Nguyễn Văn Viễn - Chủ tịch Hội Sở hữu trí tuệ TP.HCM, trong khi thế giới luôn nỗ lực chống độc quyền thì sở hữu trí tuệ lại là lĩnh vực duy nhất được pháp luật cho phép độc quyền, vì đó là động lực của sự sáng tạo.

 Luật sư Nguyễn Văn Viễn - Chủ tịch Hội Sở hữu trí tuệ TP.HCM.

Thế nhưng ở Việt Nam hiện nay, phần lớn doanh nghiệp vẫn chưa thực sự “giác ngộ” giá trị và quyền sở hữu tài sản trí tuệ. Nhiều doanh nghiệp chưa đăng ký nhãn hiệu, chưa quan tâm đến quyền sở hữu ở thị trường mà mình định mở rộng, thậm chí sử dụng nhãn hiệu chưa được bảo hộ hợp pháp. Đây là những lỗ hổng khiến nhiều thương hiệu Việt bị chiếm đoạt ngay trên sân nhà hoặc mất quyền tại thị trường quốc tế.

"Các doanh nghiệp phải chủ động xác lập quyền sở hữu trí tuệ cho tài sản của mình, đồng thời các cơ quan quản lý Nhà nước phải nâng cấp chính sách, hoàn thiện cơ chế thực thi và đẩy mạnh tuyên truyền nhận thức cho doanh nghiệp. Tài sản trí tuệ là tài sản vô hình, nhưng giá trị và rủi ro của nó là vô cùng thực tế", ông Nguyễn Văn Viễn - Chủ tịch Hội Sở hữu trí tuệ TP.HCM - khẳng định.