Theo luật sư Trương Anh Tú, vụ sữa bột giả gần 500 tỷ đồng vừa bị Bộ Công an triệt phá đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về ranh giới mong manh giữa kinh doanh hợp pháp và tội phạm hình sự. Không chỉ gây tổn hại nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng, vụ án còn phơi bày những lỗ hổng trong kiểm soát chất lượng và vận hành doanh nghiệp.

Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an (C01) đang điều tra vụ án Sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm xảy ra tại Công ty CP Dược quốc tế Rance Pharma, Công ty CP Dược dinh dưỡng Hacofood Group, các cơ quan, tổ chức liên quan trên địa bàn TP Hà Nội và các tỉnh, thành phố trên toàn quốc.

Theo đó, đã có 8 bị can bị cơ quan công an khởi tố, bắt tạm giam về tội "Sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm" và "Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng".

Các hộp sữa bột giả bị công an phát hiện - Ảnh: VTV

Trong cuộc trao đổi với PV Dân Việt, luật sư Trương Anh Tú, Chủ tịch TAT Law Firm, chuyên gia hình sự - kinh tế, cho biết, vụ việc không chỉ gây tổn hại nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng, mà còn phơi bày những lỗ hổng trong kiểm soát chất lượng và vận hành doanh nghiệp - những rủi ro có thể đẩy lãnh đạo doanh nghiệp vào vòng tố tụng hình sự.

Dưới góc nhìn luật sư hình sự - kinh tế, ông đánh giá thế nào về vụ án sản xuất sữa bột giả vừa bị triệt phá tại Hà Nội?

- Vụ án này hội tụ đầy đủ các yếu tố của tội phạm kinh tế đặc biệt nghiêm trọng: hành vi có tổ chức, kéo dài nhiều năm, hướng vào nhóm người tiêu dùng yếu thế (trẻ nhỏ, người bệnh), và đạt doanh thu bất chính gần 500 tỷ đồng. Quan trọng hơn, không chỉ sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm, các đối tượng còn vi phạm quy định về kế toán, hợp thức hóa dòng tiền, che giấu sai phạm, khiến thiệt hại lan rộng cả trong hệ thống tài chính - thuế.

Luật sư Trương Anh Tú, Chủ tịch TAT Law Firm. Ảnh: NVCC

Về pháp lý, hành vi này có thể bị truy tố theo Điều 193 Bộ luật Hình sự, với mức án cao nhất là chung thân. Đồng thời, nếu có căn cứ, còn có thể xử lý thêm về các tội trốn thuế, vi phạm kế toán, rửa tiền.

Câu nói “sai một ly, đi một đời” trong trường hợp này không chỉ mang ý nghĩa đạo lý, mà còn hoàn toàn đúng về mặt pháp lý: một hành vi tưởng như chỉ là “lách luật”, “tạm thời để vượt khó” nếu không dừng lại đúng lúc, sẽ dẫn đến trách nhiệm hình sự nghiêm khắc, tịch thu tài sản, mất uy tín, mất tương lai. Đó là bài học không chỉ cho cá nhân phạm tội, mà cho cả những ai đang coi thường chuẩn mực pháp luật trong kinh doanh.

Vụ án có thể đặt ra rủi ro gì cho các doanh nghiệp đang kinh doanh thực phẩm, dược phẩm và chuỗi cung ứng hiện nay, thưa ông?

- Rất nhiều! Tôi muốn nhấn mạnh ba loại rủi ro phổ biến mà doanh nghiệp thường bỏ qua:

Thứ nhất, rủi ro hình sự về chất lượng hàng hóa: Khi sản phẩm không đúng như công bố, quảng cáo sai sự thật hoặc không đạt tiêu chuẩn đã đăng ký, doanh nghiệp có thể bị quy kết sản xuất, kinh doanh hàng giả, kể cả khi không cố ý.

Bị can Đặng Trung Kiên (37 tuổi), cổ đông góp vốn, phó giám đốc Công ty Rance Pharma, Công ty Hacofood - Ảnh: VTV

Thứ 2, rủi ro liên đới trong phân phối: Đại lý, nhà thuốc, siêu thị, chuỗi cung ứng nếu không kiểm soát nguồn gốc - chất lượng, hoàn toàn có thể trở thành người bị hại hoặc người có trách nhiệm liên quan trong quá trình tố tụng hình sự.

Thứ 3, rủi ro về kế toán - tài chính: Sử dụng báo cáo sai lệch, không minh bạch hóa dòng tiền, “lách” thuế hay chi phí ảo có thể dẫn đến vi phạm pháp luật kế toán - thuế, kéo theo hậu quả hình sự.

Từ kinh nghiệm đồng hành cùng doanh nghiệp, ông đánh giá hiện nay các CEO đã quan tâm đủ đến vấn đề pháp lý chưa?

- Chưa đủ. Phần lớn CEO vẫn xem pháp luật như một “cái khóa” để xử lý khi có tranh chấp, chứ chưa coi là “bản đồ an toàn” cho vận hành và tăng trưởng.

Bị can Hồ Sỹ Ý (37 tuổi, quê Hà Tĩnh), cổ đông góp vốn Công ty Rance Pharma, Công ty Hacofood, điều hành nhà máy sản xuất - Ảnh: VTV

Ở các nước phát triển, một CEO tốt phải là người hiểu rõ ranh giới pháp lý, biết mình đang đứng ở đâu trong chuỗi rủi ro, và có đội ngũ luật sư tư vấn thường trực - như cách họ có kế toán trưởng hay kiểm toán viên nội bộ.

Cụ thể, doanh nghiệp có thể làm gì để phòng ngừa rủi ro hình sự trong kinh doanh thực phẩm, dược phẩm, sản xuất hàng tiêu dùng?

- Doanh nghiệp nên chủ động: Rà soát lại toàn bộ quy trình công bố - quảng cáo - phân phối sản phẩm, đặc biệt các sản phẩm liên quan sức khỏe cộng đồng; Thiết lập bộ phận kiểm soát tuân thủ nội bộ, phối hợp chặt với kế toán và bộ phận pháp chế; Tham vấn luật sư theo định kỳ, không chỉ khi “có biến”.

Tôi mong các doanh nhân đừng “đánh cược” tương lai bằng sự chủ quan. Pháp luật không chờ đến lúc doanh nghiệp phá sản hay vướng vòng lao lý mới phát huy tác dụng. Hãy chủ động kiến tạo một nền tảng quản trị pháp lý vững chắc, điều đó sẽ giúp doanh nghiệp trường tồn và nhà lãnh đạo ngủ ngon mỗi đêm.

Xin trân trọng cảm ơn ông!

Theo Bộ Công an, quá trình tổ chức khám xét 19 địa điểm là nhà máy sản xuất, văn phòng làm việc của các nghi phạm, cảnh sát thu giữ 84 loại sản phẩm sữa bột khác nhau với số lượng 26.740 lon/90 lô sản xuất và nhiều tài liệu, đồ vật phục vụ công tác điều tra.
Cơ quan điều tra bước đầu xác định từ năm 2021 đến nay, Công ty Rance Pharma và Công ty Hacofood còn để ngoài sổ sách kế toán kê khai nộp thuế doanh thu thực tế, gây thiệt hại ngân sách nhà nước hơn 28 tỉ đồng.
Tại cơ quan công an, Hồ Sỹ Ý (37 tuổi, quê Hà Tĩnh) khai rằng tất cả thông tin, hàm lượng dinh dưỡng để sản xuất sữa bột "không được kiểm tra nên dẫn tới sự sai sót như thế".
Trong khi đó, Đặng Trung Kiên (37 tuổi) khai: "Thực tế về việc kiểm nghiệm toàn bộ dưỡng chất thì gần như không".

 Định Nguyễn