Ngành phân bón từ lâu đã là một trụ cột của nền nông nghiệp Việt Nam, cung cấp những giải pháp quan trọng để nâng cao năng suất cây trồng và góp phần đảm bảo an ninh lương thực. Tuy nhiên, những vụ án nổi bật gần đây trong lĩnh vực này lại đặt ra hồi chuông cảnh báo đối với các doanh nhân, những người đang đầu tư, kinh doanh và phát triển trong ngành.

Điển hình là vụ bắt giữ cặp vợ chồng doanh nhân ngành phân bón tại Đắk Lắk, với cáo buộc sản xuất hơn 30.000 tấn phân bón NPK giả, hay các vụ việc tương tự trước đây tại Bình Dương, Đồng Nai. Điểm chung của những vụ án này là các doanh nghiệp, dù muốn làm ăn bài bản, đã vô tình hoặc chủ quan vi phạm các quy định pháp luật do thiếu hiểu biết hoặc thiếu sự chuẩn bị pháp lý cần thiết.

Rủi ro từ những “sai sót nhỏ”

Trong ngành phân bón, các tiêu chuẩn về chất lượng sản phẩm luôn được kiểm soát chặt chẽ. Một thay đổi nhỏ trong công thức, ví dụ như giảm hàm lượng kali hoặc các nguyên liệu khác, dù không có ý đồ lừa đảo, vẫn có thể bị coi là hành vi “sản xuất phân bón giả”. Chính sự chủ quan trong quá trình sản xuất hoặc áp lực về chi phí nguyên liệu đã khiến nhiều doanh nghiệp vô tình vượt qua ranh giới pháp luật.

Trước đây, sản xuất phân bón giả chủ yếu gắn với các hành vi làm giả nhãn hiệu nổi tiếng, phục vụ lợi nhuận ngắn hạn mà không quan tâm đến hậu quả đối với nông dân. Nhưng ngày nay, bản chất các vụ việc đã thay đổi. Không ít doanh nhân, vốn là những người có năng lực quản trị tốt và mong muốn xây dựng thương hiệu bền vững, lại gặp rắc rối pháp lý chỉ vì không lường trước được các yếu tố khách quan và chủ quan.

Vì sao doanh nhân dễ “sa chân”?

Có thể thấy, các doanh nhân ngành phân bón thường giỏi về thị trường, công nghệ và quản lý, nhưng ít khi đặt nặng yếu tố pháp lý trong vận hành. Sự thiếu sót này, cộng thêm những biến động của thị trường nguyên liệu, dễ khiến họ gặp rủi ro. Ví dụ, khi đăng ký với nhà nước, sản phẩm được cam kết đạt “10 điểm”, nhưng vì những lý do trong sản xuất, sản phẩm chỉ đạt “9 điểm”. Kết quả là doanh nghiệp có nguy cơ bị quy kết vi phạm pháp luật, dù bản chất không phải lừa đảo.

Đặc biệt, ngành phân bón có sự gắn kết chặt chẽ với đời sống nông dân và môi trường. Do đó, khi xảy ra sự cố, không chỉ pháp luật mà cả dư luận xã hội đều quan tâm sâu sắc, tạo áp lực lớn cho các doanh nhân.

Bài học cho doanh nhân

Để tránh rơi vào những tình huống tương tự, các doanh nhân cần nhận thức rõ rằng: sản xuất và kinh doanh không chỉ là việc nắm bắt thị trường và phát triển công nghệ mà còn phải gắn liền với việc tuân thủ các quy định pháp luật.

Trước hết, doanh nghiệp cần kiểm soát chặt chẽ chất lượng sản phẩm từ khâu nguyên liệu, sản xuất đến phân phối. Không chỉ đảm bảo đúng tiêu chuẩn đăng ký với cơ quan nhà nước, họ cần thường xuyên rà soát quy trình và cải tiến để giảm thiểu sai sót.

Thứ hai, cần đầu tư vào quản trị pháp lý. Việc hợp tác với luật sư, chuyên gia pháp lý để xây dựng các bộ quy chuẩn nội bộ là điều cần thiết, đặc biệt trong ngành có độ rủi ro cao như phân bón.

Thứ ba, doanh nhân cần hiểu rõ và quản lý rủi ro. Khi gặp phải những biến động như giá nguyên liệu tăng hoặc thay đổi công thức sản xuất, họ phải có phương án xử lý vừa đảm bảo hiệu quả kinh doanh, vừa tuân thủ pháp luật.

Ngành phân bón có vai trò quan trọng trong nền kinh tế, nhưng cũng đi kèm nhiều thách thức và rủi ro. Những vụ án gần đây không chỉ là bài học đau đớn cho các cá nhân liên quan, mà còn là lời cảnh tỉnh cho toàn ngành. Các doanh nhân cần trang bị cho mình không chỉ sự nhạy bén kinh doanh mà còn cả tư duy pháp lý vững vàng, để đảm bảo phát triển bền vững và tránh xa những “vùng nguy hiểm” pháp luật.

Luật sư Trương Anh Tú, Chủ tịch TAT Law Firm