Trước áp lực ngày càng lớn từ hàng nhập khẩu, các biện pháp phòng vệ thương mại như chống bán phá giá, chống trợ cấp, và tự vệ đang trở thành công cụ quan trọng giúp bảo vệ ngành sản xuất trong nước. Tuy nhiên, để các biện pháp này đạt hiệu quả cao hơn, doanh nghiệp cần chủ động hơn trong việc thích ứng với môi trường cạnh tranh khốc liệt.

Ảnh minh họa

Hiệu quả của các biện pháp phòng vệ thương mại hiện nay

Trong những năm qua, Việt Nam đã tích cực sử dụng các biện pháp phòng vệ thương mại để bảo vệ ngành sản xuất nội địa khỏi sự cạnh tranh không lành mạnh từ hàng nhập khẩu. Các biện pháp chính bao gồm chống bán phá giá, chống trợ cấp và áp dụng các biện pháp tự vệ.

Theo Bộ Công Thương, tính đến nay, Việt Nam đã áp dụng hơn 20 biện pháp chống bán phá giá đối với các mặt hàng như thép, phân bón, kính nổi, đường và sợi polyester. Những biện pháp này đã mang lại hiệu quả rõ rệt, giúp ngành sản xuất nội địa giảm áp lực cạnh tranh không lành mạnh từ hàng hóa giá rẻ, vốn thường được trợ cấp hoặc bán phá giá từ các thị trường nước ngoài.

Các biện pháp phòng vệ thương mại không chỉ giúp cân bằng giá trị hàng hóa trong nước mà còn tạo điều kiện để các doanh nghiệp sản xuất nội địa tái cơ cấu và nâng cao năng lực cạnh tranh. Ví dụ, trong ngành thép, việc áp thuế chống bán phá giá đã giúp các nhà sản xuất nội địa duy trì sản xuất ổn định và hạn chế sự phụ thuộc vào thép nhập khẩu giá rẻ.

Tuy nhiên, hiệu quả của các biện pháp này vẫn gặp nhiều thách thức. Thứ nhất, quá trình điều tra và áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại thường mất thời gian, trong khi hàng nhập khẩu giá rẻ đã kịp xâm nhập và gây tổn thất lớn cho doanh nghiệp nội địa. Thứ hai, việc áp thuế phòng vệ có thể làm tăng giá thành sản phẩm, gây áp lực cho người tiêu dùng trong nước và ảnh hưởng đến xuất khẩu.

Khuyến nghị cho doanh nghiệp trong bối cảnh cạnh tranh hiện nay

Để ứng phó hiệu quả với áp lực từ hàng nhập khẩu, các doanh nghiệp trong nước không chỉ dựa vào các biện pháp phòng vệ thương mại mà còn cần chủ động nâng cao năng lực cạnh tranh. Dưới đây là một số khuyến nghị:

1. Tăng cường hiểu biết pháp luật và phòng vệ thương mại:
Doanh nghiệp cần nắm rõ các quy định pháp luật liên quan đến phòng vệ thương mại, đặc biệt là các quy trình điều tra chống bán phá giá và chống trợ cấp. Sự chủ động trong việc cung cấp thông tin, dữ liệu và hợp tác với cơ quan chức năng sẽ giúp đẩy nhanh quá trình điều tra và áp dụng các biện pháp bảo vệ.

2. Đầu tư vào chất lượng và đổi mới sản phẩm:
Việc nâng cao chất lượng sản phẩm và đổi mới công nghệ sẽ giúp doanh nghiệp tăng khả năng cạnh tranh với hàng nhập khẩu. Các sản phẩm có giá trị gia tăng cao và được sản xuất theo tiêu chuẩn quốc tế sẽ dễ dàng giành được sự tin tưởng của người tiêu dùng trong nước.

3. Xây dựng hệ sinh thái sản xuất bền vững:
Các doanh nghiệp cần tập trung vào việc xây dựng chuỗi cung ứng bền vững và tối ưu hóa quy trình sản xuất để giảm chi phí. Điều này không chỉ giúp duy trì tính cạnh tranh mà còn đảm bảo khả năng đối phó với những biến động từ thị trường quốc tế.

4. Tăng cường liên kết ngành:
Việc liên kết giữa các doanh nghiệp trong cùng ngành sẽ tạo ra sức mạnh tập thể để đối phó với hàng nhập khẩu. Các hiệp hội ngành nghề có vai trò quan trọng trong việc phối hợp, hỗ trợ doanh nghiệp cung cấp dữ liệu và đệ trình các yêu cầu phòng vệ thương mại.

5. Mở rộng thị trường xuất khẩu:
Để giảm sự phụ thuộc vào thị trường nội địa, các doanh nghiệp cần đẩy mạnh xuất khẩu sang các thị trường mới. Việc đa dạng hóa thị trường tiêu thụ sẽ giảm thiểu tác động từ hàng nhập khẩu giá rẻ tại thị trường trong nước.

Vai trò của cơ quan quản lý trong việc hỗ trợ doanh nghiệp

Bên cạnh nỗ lực của doanh nghiệp, cơ quan quản lý nhà nước cần cải thiện cơ chế phòng vệ thương mại để tăng cường hiệu quả bảo vệ ngành sản xuất nội địa. Điều này bao gồm việc đẩy nhanh quá trình điều tra, đơn giản hóa thủ tục pháp lý và tăng cường hỗ trợ kỹ thuật cho doanh nghiệp trong việc cung cấp dữ liệu.

Ngoài ra, cần áp dụng các biện pháp phòng vệ linh hoạt để cân bằng giữa lợi ích của doanh nghiệp nội địa và người tiêu dùng. Ví dụ, trong các trường hợp áp thuế phòng vệ, cần đảm bảo mức thuế không quá cao để tránh gây áp lực lên giá cả và ảnh hưởng tiêu cực đến thị trường.

Kết luận: Thích nghi để phát triển bền vững

Trong bối cảnh áp lực từ hàng nhập khẩu ngày càng gia tăng, các biện pháp phòng vệ thương mại là công cụ quan trọng giúp bảo vệ ngành sản xuất nội địa. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả tối ưu, doanh nghiệp cần chủ động nâng cao năng lực cạnh tranh, trong khi cơ quan quản lý cần hoàn thiện cơ chế pháp lý và hỗ trợ doanh nghiệp.

Thích nghi với môi trường cạnh tranh khốc liệt không chỉ là giải pháp ngắn hạn mà còn là chiến lược dài hạn để doanh nghiệp trong nước phát triển bền vững, đóng góp tích cực vào sự tăng trưởng kinh tế của quốc gia.

Luật sư Trương Anh Tú – Chủ tịch TAT Law Firm